Son zamanlarda kafamızı ne yöne çevirsek hapşıran bir insan görüntüsü ya da öksürük sesleri ile karşılaşıyoruz. Havaların soğuması ve kapalı ortamlarda geçirilen sürenin artması ile çevremizdeki pek çok insan soğuk algınlığından şikayetçi. Peki hastalığa yakalanmamanın ve hastalanıldığı takdirde iyileşmenin yolları neler? Memorial Hastanesi ıç Hastalıkları Bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal, ‘Soğuk algınlığı ve tedavisi’ hakkında bilgi verdi.
Soğuk algınlığı çeşitli virüslere bağlı olarak ortaya çıkan ve kendini boğazda rahatsızlık hissi, öksürük ve burun akıntısı ile gösteren virüslere bağlı bir enfeksiyon hastalığıdır. ıki yüzden fazla farklı virüs soğuk algınlığına neden olabilmektedir. Bunlardan rinovirüsler hastalığın 1/3’inden sorumludur ve 110 farklı rinovirüs tipi vardır.
Erişkinler bir yıl içersinde 2-4 kez hastalığa yakalanırken; çocuklar yılda 6-8 kez gibi daha yüksek oranlarda hastalığa yakalanabilirler. Hastalık daha çok Eylül ve Mayıs ayları arasında ortaya çıkar.
Soğuk algınlığı oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Sıklıkla virüs içeren hava damlacıkları ve virüsün bulunduğu eşyalarla temas ile bulaşır. Çocuklar hastalığı erişkinlere göre daha ağır geçirirler ve ateş daha sıktır. Sigara içenlerde hastalık belirtileri daha ağır seyreder.
Öksürük şikayetleri devam ediyorsa dikkat!
Soğuk algınlığı birkaç gün içersinde iyileşen bir hastalıktır. Bununla beraber virüs vücudun diğer kısımlarına yayılarak sinüzit, kulak iltihaplanması ve bronşite neden olabilmektedir. Uzamış öksürük durumlarında sinüzit akla gelmelidir. Astım, kronik bronşit ve amfizemli hastalarda şikayetler birkaç haftaya kadar uzayabilir. Yine soğuk algınlığı sonrası öksürük 4-8 haftaya kadar sürebilmektedir. Bu tip öksürükler astım benzeri şikayetlerle ilişkili olabilir ve astım ilaçlarının kullanılmasını gerektirebilir. Soğuk algınlığı olan bir kişiler;
- şikayetleri ağırlaşırsa
- Ateşleri yükselirse
- Kulakta ağrı oluşursa
- Sinüzit tipi baş ağrısı oluşursa
- Öksürük uzarsa
- Astım gibi kronik akciğer problemi gelişirse derhal doktora başvurulmalıdırlar.
Hava değişimlerinin soğuk algınlığına neden olduğuna dair hiçbir bilimsel veri yoktur. Yine egzersiz, diyet ve büyümüş bademcik ile genizetinin soğuk algınlığına yatkınlık yarattığına dair de hiçbir kanıt yoktur.
Bu belirtilere dikkat!
Soğuk algınlığı;
- Burun tıkanıklığı ve akıntısı
- Boğazda rahatsızlık hissi, kuruluk
- Öksürük
- Ses boğuklaşması
- Tat ve koku hissinde azalma ile kendini gösterir.
Geç alınan ilacın yararı olmaz
Hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar tedavi edici özelliğe sahip değillerdir. Kullanıldıklarında hastalarda geçici bir rahatlama sağlarlar. ılaçlar hastalığın erken döneminde rahatsızlıklar oluşmaya başladığında kullanılmalıdırlar.
Özellikle çocuklarınıza ilaç verirken dikkat edin!
Tedavide ağrı ve ateş için parasetamol, aspirin gibi ilaçlar kullanılırsa da, bu ilaçlardan aspirinin çocuklarda (5-12 yaş) karaciğer ve nörolojik rahatsızlıklarla kendini gösteren ‘Reye sendromu’na yol açması nedeniyle kullanılması önerilmez. Yine bu ilaçlar astımı tetikleyebileceği ve ülsere neden olabileceğinden dikkatli olunmalıdır.
Hastalarda burun tıkanıklığı, öksürük ve burun akıntısı dekonjestan, antihistaminik veya bunların kombinasyonu ile tedavi edilebilir. Tiroid hastalığı ve hipertansiyonu olanların burun tıkanıklığı giderici ilaçları kullanmamaları önerilir.
Soğuk algınlığı şikayetinde antibiyotik önerilmiyor
Halihazırda soğuk algınlığının tedavisinde virüslerin zararlarını önleyen bir ilaç yoktur. Antibiyotikler soğuk algınlığı tedavisinde kullanılmazlar. Ancak hastalık seyri sırasında bakteriyel bir komplikasyon gelişmişse kullanılabilirler. Halk arasında yaygın kullanılan ekinezya, ökaliptus, garlik, bal, limon, çinko ve C vitamini gibi bitkisel kaynaklı maddelerin yararlı olduğuna dair hiçbir bilimsel veri yoktur.
Hastalar uygun miktarlarda sıvı almalıdırlar. Günde 8 bardak su veya meyve suyu boğazın daha yumuşak olmasını ve akıntının kolaylaşmasını sağlayacaktır. Kafein içeren kahve, çay ve kolalı içecekler ile alkolden uzak durulmalıdır, çünkü bu ilaçlar susuzluğa neden olarak boğazı kurutacaktır.
Sigara kullananlar için soğuk algınlığı belirtileri daha ağır seyrediyor
Hastalık döneminde sigara içenlerin sigarayı bırakmaları veya sigara içilen ortamlardan uzak durmaları gerekir. Sigara dumanı boğazı tahriş ederek öksürük ve boğaz ağrısı şikayetlerinin artmasına neden olacaktır. Çalışanların veya okula gidenlerin iyileşinceye kadar işe ve okula ara vermeleri gerekir.
Soğuk algınlığını önlemek son derece zorsa da, aşağıdaki tedbirlerin alınmasında yarar vardır:
- Soğuk algınlığı olan kişilerle özellikle ilk birkaç gün içerisinde temastan kaçının
- Soğuk algınlığı olan bir kişi ile temastan sonra ellerinizi yıkayın
- Ellerinizi burundan uzak tutmaya çalışın
- Ellerinizi kurularken ayrı bir havlu kullanınız
- Öksürük ve hapşırması olan kişiler bir maske ile ağız ve burunlarını kapatmalıdırlar
- Soğuk algınlığı olanlar özellikle astım, kronik akciğer hastalığı olanlardan uzak durmalıdırlar.
Tedavide;
- Yatak istirahati
- Bol sıvı alınması
- Gargaralar
- Burun jelleri
- Parasetamol kullanılabilir.
Aşı çalışmaları ise devam etmektedir.