Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) verilerine göre 2000 yılında kişi başına yapılan sağlık harcamalarında Türkiye 323 uluslar arası dolar ile 51 ülke içinde 35. sırada yer alabilmiştir. Uluslar arası dolar farklı para birimlerinin nispi satın alma gücünü dikkate alan WHO tarafından kullanılan bir para birimidir. Kişi başına halkına en fazla sağlık harcaması yapan ülke 3229 uluslar arası dolar ile ısviçre’dir. Halkı için kişi başına 51 ülke içinde en az sağlık harcaması yapan ülke ise 29 dolar ile Tacikistan’dır. 25 ülke kişi başına 1000 uluslar arası dolar sağlık harcaması yaparken 15 ülke ise 300 dolar altında sağlık harcaması yapmaktadır.
Milli gelirden (GDP) 2000 yılında sağlığa %5 pay ayrılmıştır. Türkiye milli gelirden sağlığa ayrılan payda 51 ülke içinde 41. sırada yer alabilmiştir. En fazla milli gelirden sağlığa pay ayıran ülke %11.7 ile San Marino’dur, en az pay ayıran ülke ise %2.1 ile Azerbaycan’dır. 51 ülke içinde 30 ülke milli gelirden %6’dan daha fazla payı sağlık sektörüne ayırırken %5’den az pay ayıran ülke sayısı 10’dur.
Ülkemizde 2001 yılında her 1000 kişiden 206 erkek ve 118 kadın ölüm riskine 15-59 yaşları arasında sahiptir. Ülkemizde erkeklerin kadın ergenlere göre ölüm riski %75 daha fazladır. En fazla erkek ölüm riski 440 ile Rusya’da, en fazla kadın ölüm riski 209 ile Kazakistan’dadır. Türkiye’de 1000 kişide ergen ölüm oranı 51 ülke içinde 21. sırada yer almaktadır. En az ölüm riski ısveç’teki erkek (84) ve kadınlardadır (54).
2001’de her 1000 kişiden en fazla çocuk ölüm olasalığı (5 yaş altı) en fazla kızlarda 88 ve erkeklerde 100 çocuk ile Azerbaycan’dadır. Türkiye’de ise bu oran kız çocuklarda 40 ve erkek çocuklarda 46 ile 51 ülke içinde 7. sıradadır. Ülkemizde bebek ölüm oranı oldukça yüksektir. En az çocuk ölüm olasalığı kızlarda 3 ve erkeklerde 4 ile ısveç’tedir.
2001’de doğumdan sağlıklı yaşam beklentisi en fazla erkeklerde 71.1 ve kadınlarda 74.4 yaş ile ısviçre’lilerdedir. Türkiye’de ise erkeklerde 58.5 ve kadınlarda 61.1 ile 51 ülke içinde 35. sırada en uzun yaşayabilen bir ülkeyiz. En kısa yaşabilen ülke ise erkeklerde 46.7 ve kadınlarda 53.8 ile Türkmenistan’dır.
2001 yılı verilerine göre doğumdan yaşam beklentisi en fazla erkeklerde 78.2 ve kadınlarda 81.3 ile ızlanda’lılardır. En düşük yaşam beklentisi erkeklerde 58.8 ve kadınlarda 67.2 ile Kazakistan’dadır. Türkiye’de ise doğumdan yaşam beklentisi erkeklerde 67.8 ve kadınlarda 71.2 ile 51 ülke içinde ancak 37. sırada yer alabilmekteyiz. Türk halkı bir çok ulustan daha kısa yaşamaktadır.
SONUÇ
Bir ülkenin vatandaşlarının sağlığının iyi/sağlıklı olabilmesi için o ülkede satın alma gücü paritesine göre kişi başına düşen milli gelirin 20000 doları geçmesi gerekmektedir. Kişi başına milli geliri 8000 dolar altında olan ülkelerde sağlık açısından ülke vatandaşları önemli sorunlarla karşılaşmaktadır. Ülkemizde satın alma gücü paritesine göre kişi başına 6455 dolar milli gelir düşmektedir. Ayrıca ülkelerin milli gelirlerinden sağlık harcamalarına ayrılan payın %7’lerden aşağıda olmaması gerekmektedir. Ayrıca ülkemizde kişi başına yapılan sağlık harcamalarının 1000 dolar seviyelerine çıkarılması zorunlu görülmektedir. Sağlığa yapılmayan yatırımlar o ülke vatandaşlarının ve çocuklarının yaşam süresi beklentisini azaltmaktadır.
Ülkemizde sağlık harcamalarına bütçeden ayrılan payın milli gelirin en az %7’sine çıkması, kişi başına düşen milli gelirin satın alma gücü paritesine göre 10 bin doları geçmesi sağlıklı bir sağlık hizmetlerinin oluşması için kaçınılmaz görülmektedir. Ülkemiz sağlığa bu yatırımları yapmadığı taktirde Dünya Sağlık Teşkilatının 51 ülke üzerinde yaptığı araştırmalarda sağlıklı, mutlu, başarılı, verimli ve uzun ömürlü insan yetiştirmede 30-40. sıralardan kurtulamayacaktır.